Tembung Basa Kawi

Tembung Basa Kawi.
Tembung Jawa kuna uga diarani tembung kawi lan kerep dienggo ing padhalangan (pewayangan).

A.

Agni = geni
Agra = pucuk
Ajar = pandhita
Aji = ratu, raja
Akasa = awang-awang
Aldaka = gunung
Amba = aku, ingsun
Ambeg = sipat
Ancala = gunung
Andaka = bantheng
Angga = awak
Anggung = tansah
Angkara = loba
Apsara = dewa
Asura = buta
Ardi = gunung
Arga = gunung
Aris = alon, sareh
Arka = srengenge
Arsa = arep
Astha = wolu
Asthi = gajah
Atma = anak
Atmaja = anak
Aywa = aja

B.

Badhama = gaman
Badra = rembulan
Bantala = lemah
Baruna = segara
Basuki = slamet
Bathara = dewa
Bayu = angin
Birawa = gagah
Brama = geni
Bramantya = nesu
Brangta = kasmaran
Boga = pangan
Bomantara = langit

C.

Cakra = rodha
Candhala = daksiya
Candra = rembulan
Caraka = utusan
Catur = papat
Cidra = durjana
Cipta = ngarang
Citra = gambaran
Culika = durjana

D.

Dahana = geni
Danawa = buta
Dhandhang = gagak
Dhadhu = abang
Dhatulaya = kraton
Dasa = sepuluh
Datan = ora
Dipangga = gajah
Dirgantara = awang-awang
Ditya = buta
Diyu = buta
Dhingin = dhisik
Driya = ati
Duk = nalika
Duksina = kidul
(n) Dulu = ndeleng
Duta = utusan
Dwi = loro
Dwija = guru
Dhuhkita = susah
Dumadi = urip

E.

Eka = siji
Eksi = mata
Erawati = bledheg
Ernawa = segara
Esa = tunggal
Esti = karep

G.

Gahana = jurang
Gapura = lawang agung
Gata = laku
Gatra = baris
Gegana = awang-awang
Giri = gunung
Gita = kembang
Gung = gedhe
Guntur = jugrug
Gurnita = gludhug
Guruh = bledheg
Gya = enggal

I.

Iba = gajah
Ima = mega
Imalaya = gunung
Ina = asor
Indriya = karep
Ingsun = aku

J.

Jala = banyu
Jaladara = mendhung
Jaladri = segara
Jalanidhi = segara
Jalu = lanang
Jalma = wong
Jawata = dewa
Jarwa = teges
Jaya = menang
Jenar = kuning
Juwita = wanita

K.

Kadya = kaya
Kaga = manuk
Kalbu = ati
Kaloka = kesuwur
Kalpika = ali-ali
Kalyana = linuwih
Kanan = tengen
Kapti = karep
Kapiyarsa = keprungu
Kardi = gawe
Karta = aman
Kartika = lintang
Karya = gawe
Kayun = karep
Kencana = emas
Kering = kiwa
Kintaka = layang
Kisma = lemah
Kresna = ireng
Kukila = manuk
Kuncara = misuwur
Kusuma = kembang
Kuwawa = kuwat

L.

Lalis = mati
Lampus = mati
Langking = ireng
Lastri = bengi
Layu = mati
Lebda = pinter
Lena = mati
Lir = kaya
Loh jinawi = subur
Loka = jagad
Ludira = getih
Luhur = mulya
Lumaksana = mlaku

M.

Madya = tengah
Makarya = nyambut gawe
Mameh = golek
Mami = aku
Mandholo = bumi
Manggala = panggedhe
Manjing = mlebu
Marga = dalan
Margana = panah
Marta = sabar
Maruta = angin
Mijil = metu
Mina = iwak
Mitra = kanca
Miyarsa = krungu
Mudha = enom
Mulat = weruh
Muroni = ngendemi
Murda = sirah
Musna = ilang
Mustaka = sirah

N.

Nala = ati
Nalendra = prabu
Narmada = kali
Narya = ratu
Nata = ratu
Nawala = layang
Nendra = turu
Netra = mripat
Nimpuna = pinter
Nuladha = niru
Nuswa = pulo

O.

Obar-abir = kilat
Orem = sesambat

P.

Pabaratan = paperangan
Pada = sikil
Palagan = paperangan
Palastra = mati
Palupi = tuladha
Pambayun = pambarep
Pamulu = praen
Panca = lima
Pancakara = perang
Panti = omah
Pangaksama = pangapura
Pangastuti = sembah
Pangupajiwa = panguripan
Paramarta = luhur
Patra = gedhong
Pawiyatan = sekolah
Payudara = susu
Pindha = kaya
Pita = kuning
Pradangga = gamelan
Praja = negara
Pralaya = mati, rusak
Pramuka = panggedhe
Prapta = teka
Pratala = lemah
Pratiwi = bumi
Prawira = kendel
Priya = lanang
Priyangga = dhewe
Purna = ganep, bubar
Puspita = kembang

R.

Radyan = raden
Rahayu = slamet
Raga = awak
Ratri = bengi
Rawi = srengenge
Rekta = abang
Rena = ibu
Ripta = ngarang
Roga = lara
Rukmi = emas

S.

Saeka praya = rukun
Sah = pisah
Sakti = digdaya
Samirana = angin
Samodra = segara
Samya = padha
Sana = panggonan
Sanggraha = cawisan
Sardula = macan
Sarira = badan
Sarpa = ula
Sasana = papan
Sasangka = rembulan
Sasmita = tandha
Sastra = tulis
Sata = satus
Sato = kewan
Sawego = sediya
Seta = putih
Sigra = gelis
Sila = patrap
Sinudarsana = ditiru
Sira = kowe
Sirna = ilang
Siswa = murid
Sitoresmi = rembulan
Siwi = anak
Soca = mripat
Sopana = dalan
Sona = asu
Song = payung
Sotya = inten
Sudarma = bapak
Sudarsana = conto
Sudira = digdaya
Sumbaga = misuwur
Sungkawa = susah
Sunu = anak
Sura = wani
Surya = srengenge
Suta = anak
Sweda = kringet

T.

Tan = ora
Tanaya = anak
Taru = wit
Taruna = enom
Tinon = katon
Tirta = banyu
Tliti = turun
Trusta = seneng
Turangga = jaran
Tyas = ati

U.

Udrasa = tangis
Udyana = taman
Upaya = golek
Upiksa = weruh
Usada = tamba
Utama = becik
Utara = lor

W.

Wacana = caturan
Waluyo = waras
Wana = alas
Wanara = kethek
Wandawa = kadang
Wardaya = ati
Warih = banyu
Warsa = taun
Wasana = pungkasan
Waskita = awas
Waspa = luh
Wastra = sandhangan
We = banyu
Wibawa = luhur
Wibi = ibu
Wicara = guneman
Widi = Kang Maha Agung
Widya = kawru, pinter
Wil = buta
Wilis = ijo
Wimba = wetu
Wira = prajurit
Winursita = dicritakake
Wisma = omah
Wisuda = angkat
Wiyati = awang-awang
Wredha = tuwa
Wreksa = kayu
Wukir = gunung
Wuntat = buri
Wuyung = kasmaran

Y.

Yana = kreta
Yasa = gawe
Yayah = bapak
Yekti = bener
Yitna = ngati-ati
Yoga = anak
Yogya = becik
Yuda = perang
Yuwana = slamet
Ywa = aja

Sumber : Kawruh BASA JAWA PEPAK